De les begint. Mooi om te zien wat er al aan ontwikkeling gaande is in deze juf! Ze is zich duidelijk bewust van het effect van een centrale positie, voorbereiding, stemgebruik en controlevragen.
De opname laat iets moois zien. En ik geef ‘m meteen maar weg; Stel je een controle vraag bij aanvang van de les? Omdat je weten wilt of de voorkennis zit.. vraag dan zowel naar het product (de uitkomst van bijvoorbeeld een som) als naar het proces (de wijze waarop je gedacht hebt).
In deze les wordt gevraagd naar ‘het product’. De leerlingen maken de opdrachten vrij goed. Dit soort opgaven uitrekenen kunnen ze dus. Maar helemaal zeker weet je niet of ze het ook op de manier gedaan hebben die je ze hebt aangeleerd. Ondanks de goede antwoorden wordt er nog een (herhaalde) instructie gegeven. Veel leerkrachten kiezen graag het zekere voor het onzekere. Die extra uitleg had je kunnen besparen als je direct ook naar de uitvoering van de bewerking vraagt. Dan weet je zeker of de leerlingen de juiste bewerking of denkwijze hanteren. Bij rekenen vooral noodzakelijk omdat niet elke uitrekenwijze ook in ingewikkelder situaties of grotere getallen nog steeds werkt. Daarbij… het scheelt een heleboel tijd als je de conclusie kunt trekken dat ze kunnen wat je hoopt. Nu haken de leerlingen een beetje af, het is niet zo interessant meer immers.
We bespreken met name het instructiedeel van deze les. De uitlegkaart van de methode is leidend voor de instructie. Deze geeft de instructiestappen in tekst, beeld en opgaven op het digibord aan. Met het aanwijzen en bijschrijven op die instructiekaart, geeft de juf instructie over afronden op 10-,100- en 1000-tallen. Vanuit mijn positie achter in de klas, is het lastig te volgen. Wanneer de leerkracht aanwijst op het bord, heeft zij haar hand er voor. De letters zijn ook vrij klein (nu kan dat aan mijn leeftijd liggen, de kinderen lijken het wel te kunnen lezen). De momenten waarop het whiteboard gebruikt wordt om de instructie kracht bij te zetten vallen op; de kinderen kijken mee, doen actief mee en ook voor mij is het nu duidelijk wat er qua bewerking moet gebeuren. De energie in de klas is er een van meedoen, alertheid en actie. Zo anders dan een paar minuten geleden!
Bij het bekijken van dit fragment zegt de juf (over zichzelf); “Ja, toe nou maar, begin nou maar… laat de kinderen wat doen!” Goed gezien juf!
Hoewel de fasen van EDI herkenbaar in de les zitten, ze ook benoemd worden (“ik heb nu een voorgedaan, we hebben er een samen gedaan, nu mogen jullie deze samen maken”), is de uitleg nog niet helemaal scherp. En is het moeilijk voor de kinderen om aangehaakt te blijven. Het is voor de kinderen niet duidelijk wat ze volgordelijk moeten doen. En hoe je nou precies bepaalt of je naar boven of naar beneden moet afronden. Ergens in de les is wel gezegd dat de grens ligt bij 499, maar ja… dat was maar een keer en dat is klaarblijkelijk niet door iedereen opgevangen.
Ons gesprek over dit fragment levert een aantal inzichten op die voor veel leerkrachten gelden;
Zorg dat je goed weet welke stappen je wilt dat kinderen zetten in het proces.
Gebruik een leeg bord en bouw je instructie stap, voor stap op.
Laat de stappen gedurende je hele les (en misschien wel langer) op het bord staan.
Gebruik de uitlegkaart van de methode voor je eigen voorbereiding én als naslagwerk voor de kinderen.
Er is nog meer te zeggen over de instructie. Maar ook voor deze vaardigheid geldt dat leren in stappen gaat. Kleine stap, eerst goed… dan automatisch.. dan de volgende stap.
Leren kost oefening, kost tijd, aandacht en energie. Gelukkig heeft deze juf dat (zelfs nu ze vandaag lang niet fit voor de groep staat!).