Het is zo tof als inzichten zich ineens voordoen. Nou is dat meestal het geval bij inzichten natuurlijk… vaak komen ze op onverwachte momenten. Via allerlei manieren en op verschillende momenten krijg je kleine hints, suggesties en tips aangereikt. En dan ineens is het daar: het inzicht!
Dat overkwam ‘mijn juf’ afgelopen weekend, tijdens een paar dagen in het buitenland. Kwartjes vielen op hun plek. Het vlotte denken, de creativiteit, het makkelijk en steeds weer associëren, het verwoorden van allerlei gedachten en het moeite hebben met keuzes maken. Ineens krijgt het een mogelijke naam. En dat op zich is niet zo relevant. Relevanter is, dat daarmee meteen een idee ontstaat over hoe om te gaan met al deze dingen. Als oplossing voor het sneller maken van keuzes, het makkelijk afdwalen in gedachten en het associatief denken, ontvang ik daarom een uitgewerkte les dit weekend, ter voorbereiding op de beeldcoaching. In een format dat gebruik maakt van het op de school afgesproken model, wordt over elke stap nagedacht (ik houd er van als dingen op hun plek vallen). De les wordt heel goed doordacht. Dat kost veel tijd, waarbij het thuisfront van de juf zegt: ‘zet een timer en doe er niet langer over dan 20 minuten’. Dat helpt bij het doorhakken van knopen, het reguleren van de tijd en het focus houden. De les is af.
Vandaag ben ik getuige van deze les. De juf is zeker van haar zaak. Weet wat ze van plan is, heeft keuzes van tevoren gemaakt en zich voorgenomen daar niet van af te wijken (wat best een lastige opgave is als je zo’n denkhoofd hebt als zij). We hoeven het in het nagesprek dus ook niet te hebben over de didactiek, het lesdoel en de verwerking. Daar is allemaal over nagedacht en alles past bij elkaar. Toch loopt de les niet op alle fronten zoals de juf graag ziet. En dat zit ‘m in hele kleine dingen die een enorm effect hebben.
Ten eerste is daar de vraag naar de voorkennis. Deze wordt opgevraagd met een wisbordje en de vraag is goed passend bij de les. Chapeau! Het uitwerken van de vraag geeft de tijd om even naar de andere groep te gaan voor een korte werkinstructie. Maar die duurt dus langer dan verwacht… en de andere groep is klaar en afgeleid.
Leerpunt 1: denk realistisch na over de benodigde tijd bij de andere groep en geef eventueel een klaaropdracht.
De leerkracht overziet de wisbordjes en ziet dat elke leerling een andere opvatting had over de notatiewijze. Wat op zich vreemd is, want die is echt wel voorgedaan. De antwoorden zijn goed. Toch besluit de leerkracht de antwoorden te bespreken.
Leerpunt 2: als je ziet dat de antwoorden op de wisbordjes goed zijn, dan kun je door zonder nabespreken. (in dit geval even iets zeggen over het eigenwijs anders opschrijven dan gezegd en voor gedaan is geen overbodige luxe).
De instructie begint, deze is goed stapsgewijs vormgegeven. De stappen staan uitgeschreven op het bord. De uitleg van de juf is ook echt zoals op het bord staat. Fijn voor alle leerlingen dat meegelezen kan worden met de stappen. In de wij-fase kun je deze stappen goed gebruiken.
Leerpunt 3: profiteer van de stappen die je uitgedacht hebt en bouw daarmee de ‘wij’ fase op. Laat de leerlingen de verschillende stappen verwoorden én uitvoeren. Zo heb je snel inzicht in welke leerlingen wat nog lastig vinden. Vraag daarom meerdere leerlingen naar dezelfde stap en hetzelfde antwoord. Zo ben je meteen met controle van begrip bezig.
Tijdens de instructie zijn er veel verstoringen door de leerlingen. Ze hebben materialen niet bij de hand bijvoorbeeld. Dit is een volgende les eenvoudig op te lossen door alles wat nu niet voor handen was, klaar te leggen en bij elke les goed na te denken over wat nodig is. Wat ligt waar en hoe makkelijk bereikbaar is dat. Overleg met de duo-partner is daarin noodzakelijk. Het klinkt zo makkelijk dit, maar zo vaak zie ik in klassen dat de spullen toch net niet voor handen zijn. Denk bijvoorbeeld aan missende wisbordjes of stiften. Wie moet zorgen dat de leerling ze wel heeft? De leerkracht of de leerling? Neem een standpunt daarin in.
Leerpunt 4: zorg dat de leerlingen alle materialen die ze nodig hebben bij de hand hebben of zelf vlot en zonder gedoe kunnen pakken. Maak daarover afspraken met je duo.
Het nagesprek gaat over de eerste 15 minuten van de les. Daaruit halen we al heel veel mooie dingen en dingen die anders zouden kunnen. Het starten met de les als je zegt dat je gaat starten, blijft een heikel punt. Er is zoveel te regelen, zoveel dat nog even moet en zoveel dat de leerlingen nog van de juf vragen. Het voor de groep gaan staan, aandacht vragen en beginnen gaat echt al beter, maar vraagt blijvend aandacht.
De keuzes die gemaakt zijn, staan op twee A4-tjes. De juf heeft deze gedurende een deel van de les steeds in haar hand. Er staat veel tekst op, belangrijke delen zijn gearceerd. We bespreken dat het voorbereiden van de les noodzakelijk is. Dat lessen er beter (in algemene zin!) van worden en dat een samenvatting in je hand tijdens de les handiger is. Ik maakte twee documentjes voor haar. Een A4 en een A5. Nu eens kijken wat het lekkerst werkt. Ik zie een leerkracht voor mij met van die kaartjes in de handen zoals die waarmee je presentatoren op tv ook wel ziet. We gaan zien wat het best werkt voor deze juf.
Tip 1: schrijf je voorbereide les uit op een klein kaartje. Ik maakte nu een kaartje, maar je kunt natuurlijk goed de flashcards gebruiken die online te koop zijn.
Tip 2: kost lessen voorbereiden je om de een of andere reden erg veel tijd? Bepaal hoelang je er over wilt doen en zet een timer! Loopt de timer af, dan is je les klaar. Neem dan 5 minuten pauze; beweeg, drink of eet iets. Zet weer een timer voor de volgende voorbereiding. Herhaal die 5 minuten pauze. Heb je veel lessen voor te bereiden? Hanteer dan een opbouw van voorbereiden- 5 minuten-voorbereiden 5 minuten. Ben je toe aan je vierde keer 5 minuten, neem dan een half uur. (dit is een afgeleide van de Pomodoromethode die ik zelf kort geleden leerde). Tip 2B, leg na elke 5 minuten iets neer, je raakt namelijk snel de tel kwijt, bij het neerleggen van het vierde attribuut (Pomodoro-tomaat bijvoorbeeld) neem je dat halve uur pauze). Daarna begin je opnieuw met tellen.
Het nagesprek van vandaag wordt gevolgd door een tussenevaluatie met de directeur. We bespreken wat lukt, waar aan gewerkt wordt en wat we nog niet bij de kop gehad hebben. Leren kost tijd. Zeker als het gaat over persoonskenmerken die je soms een beetje parten spelen in de praktijk. We zijn met de goede dingen bezig, we hebben nog tijd, we gaan op de ingeslagen weg verder. De leerkracht maakt af en toe een opname en zet die in Iris Connect. Het zijn er meer dan we hebben afgesproken… maar hé, alles voor motivatie en ontwikkeling!
Je kunt mij een mailtje sturen als je de formats voor de lesvoorbereiding wilt ontvangen